Mình sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, trong gia đình mà bố mẹ là những người lao động chân tay. Bố mẹ đã dạy mình vô vàn điều trong cuộc sống, và một trong những điều mình hiểu từ rất sớm, khi vẫn còn đi học mẫu giáo, đó là niềm tự hào về công việc xuất phát từ lao động chân chính. Nếu để mô tả đầy đủ về công việc của bố mẹ mình thì đó là làm chủ một cửa hàng nhỏ bán giày nam và sửa giày dép ở một ngõ nhỏ tại Hà Nội. Nhưng để nói gọn lại và cũng như cách khách hàng và mọi người xung quanh hay gọi thì đơn giản là “nhà làm giày”.
Năm mình sinh ra cũng là năm mà bố mẹ mở cửa hàng giày ngay tại tầng một của ngôi nhà nơi gia đình mình sinh sống. Bởi vậy, chỉ cần nhìn tuổi của mình là mọi người luôn biết được gia đình mình đã theo nghề làm giày được lâu năm đến thế nào. Suốt 21 năm, bố mẹ mình đã thay đổi rất nhiều khía cạnh trong việc kinh doanh để cố gắng duy trì nguồn thu nhập ổn định nuôi sống cả nhà. Mình nhớ ngày mình học mẫu giáo thì bố mẹ đã từng dành một không gian nhỏ gần cửa ra vào để dựng bốt điện thoại (khi mà điện thoại di động còn chưa hề phổ biến) để kiếm thêm thu nhập. Ngày ấy gia đình mình còn tự làm giày theo yêu cầu của khách bằng việc căn đo đong đếm lắp ráp từng bộ phận của một đôi giày da theo số đo của họ. Bố mẹ còn bán giày trẻ em, guốc dép dành cho phái nữ, và có thể còn vô vàn những chi tiết khác mà một đứa bé như mình ngày ấy không nhận ra. Sau từng ấy năm, đến giờ thì cửa hàng giày còn lại đúng những chiếc tủ áp toàn bộ vào ba phía tường để trưng bày giày nam, một chiếc tủ di động nho nhỏ bên ngoài trưng bày phụ kiện chăm sóc giày, và phần không gian còn lại dành cho việc sửa chữa giày dép.
Thế con gái của nhà làm giày thì sẽ như thế nào? Đó là việc từ ngày bé đã được bố mẹ chở qua các con phố Hà Nội để nhập những mẫu giày mới và tìm mua những nguyên vật liệu hỗ trợ cho quá trình sửa chữa giày cho khách. Mặc dù khi đến nơi thì mình chỉ ngồi trên xe máy đợi bố mẹ ở bên ngoài cửa hàng, nhưng được rong ruổi khắp nơi, nói chuyện trên trời dưới biển sau tay tái của bố thì luôn là những giấy phút mình trân quý. Khi nào mà đi qua phố Tràng Tiền trên đường về nhà thì bố mẹ còn mua kem cho mình ăn nữa. Tiếp theo sẽ là việc trông cửa hàng giúp bố mẹ khi họ bận. Ngày bé thì mình sẽ trông cửa hàng cùng anh trai để phụ gia đình như thế, sau này lớn hơn, khoảng cấp 2 trở đi là mình sẽ trông một mình. Đến giờ mình vẫn nhớ câu mình luôn nói với khách: “Bố mẹ cháu đang đi vắng một lúc, cô/chú sửa giày thì cứ bảo cháu cần sửa chỗ nào rồi cháu báo lại với bố mẹ ạ. Một đến hai ngày nữa cô/chú quay lại nhận giày ạ.”; hoặc là “Cô/chú cứ xem giày mới thoải mái. Bố mẹ cháu đi vắng một lúc sẽ quay lại ngay ạ”.
Nhà chuyên về giày dép nên tất cả giày dép của các thành viên trong gia đình luôn được “nâng cấp” cho thật chắc chắn bằng việc khâu đế, dán dế, … để có thể đi được lâu bền hơn. Bố mẹ mình mang rất nhiều tình cảm cho mình vào từng mũi khâu, bất kể là ngày mình đi học cần sửa giày dép ngay tức thì để còn đến trường ngày hôm sau, hay là khi mình chuẩn bị bay đi du học với chiếc cặp sách cần khâu chèn đường chỉ có sẵn để tăng sức bền khi sử dụng. Mình luôn thấy được sự hy sinh của bố mẹ khi làm theo nghề giày với mong muốn cả gia đình có một nhập ổn định và hai anh em mình có cuộc sống tốt hơn. Những điều mình nhận ra về sự hy sinh và cố gắng của bố mẹ đến từ ngày mình còn bé lắm rồi. Hồi mẫu giáo mình rất hay được các cô ở trường cho đi diễn văn nghệ với các bạn, đồng nghĩa với việc vào ngày biểu diễn thì mẹ mình sẽ trang điểm cho mình một chút để lên sân khấu. Có một lần mẹ đánh phấn má bằng tay trần, mình đã kêu lên rằng tay mẹ ráp nên làm má con hơi đau. Mẹ bảo do mẹ làm việc nên tay mới như thế, và từ các lần sau mẹ dùng bông đánh phấn để trang điểm cho mình đi biểu diễn. Một thời gian sau mình mới nhận ra rằng hoá ra không chỉ đơn giản là sự thô ráp, mà tay của cả bố và mẹ mình đều đã gần như không thấy nổi vân tay do sử dụng hoá chất, keo dán hàng ngày để sửa chữa giày cho khách. (Vì thế mà bây giờ ai gặp bố mẹ mình ở cửa hàng cũng sẽ thấy cả hai đeo găng tay để hạn chế sự tiếp xúc với các hoá chất đấy).
Một điều thú vị về cửa hàng giày của gia đình mình đấy là suốt 20 năm, cửa hàng chỉ đóng cửa nghỉ vào đúng ba ngày đầu tiên của Tết Nguyên Đán. Năm nào cũng cứ vào mùng 4 Tết, mình ngủ dậy với không khí Tết tràn ngập xung quanh, đi xuống dưới nhà đã thấy mẹ dậy từ lâu và mở cửa hàng rồi. Trong năm thì bất kể có ngày bận rộn với công việc không-thể-bỏ khác đến thế nào, chưa có ngày nào mà gia đình mình không cố gắng mở được vài ba tiếng. Việc mình cố gắng đi tìm cái mình yêu thích để học tập và làm việc cũng một phần từ sự ủng hộ của gia đình khi cho mình sự tự do quyết định cuộc sống của mình, một phần cũng là từ việc thấy bố mẹ mình có được sự yêu thích với nghề làm giày mà bố mẹ chọn. Công việc nào cũng có khó khăn, thách thức của riêng nó, nên nếu mà mình có được sự yêu thích trong đó thì cái vất vả sẽ phần nào bớt đi nhỉ?
Sửa một đôi giày không chỉ đơn thuần là để kiểm tiền. Bố mẹ mình đã nói “cố làm để trả giày cho khách” qua rất nhiều năm, vừa là để giữ uy tín cho cửa hàng, vừa là vì bố mẹ mình biết công việc sửa chữa ấy lại có thể quan trọng đến thế nào với họ. Có những gia đình mà mỗi người chỉ có một đôi giày tốt nhất dành để đi học, đi làm. Khi họ mang giày đến cho nhà mình sửa tức là họ không có gì để đi đến nơi làm và trường học nữa. Vậy nên dù có những ngày mình muốn bố mẹ đóng cửa hàng để có đủ thời gian nghỉ ngơi, nghe mẹ nói rằng: “Sửa giày cho con chú này vì con chú ý chỉ có mỗi một đôi giày để đi học ngày mai thôi” là mình lại ngoan ngoãn: “Vâng ạ. Mẹ cố làm xong sớm rồi còn đi ngủ nhé.” Khi mình làm việc vì giá trị tốt đẹp mà mình có thể mang lại cho người khác thì công việc dường như cũng trở nên ý nghĩa hơn.
Sau tất cả, điều mình luôn ghi nhớ đó là ngành nghề nào cũng đáng trân trọng khi nó xuất phát từ lao động chân chính, dù là có nhỏ bé, giản đơn, như chính công việc sửa chữa và bán giày dép của gia đình mình. Đến cuối ngày thì gia đình vẫn luôn là một trong những động lực lớn nhất để mình cố gắng hơn trong cuộc sống. Mình mong rằng dù bạn ở đâu, có ở cạnh gia đình và người thân hay ở cách xa ngàn cây số, thì cũng có cho bản thân một chỗ dựa tinh thần thật vững chắc qua những khó khăn thử thách bạn trải qua.
Ảnh bìa bởi rupixen.com trên Unsplash.
Bạn có thể đăng kí nhận nội dung và bài viết mới của blog qua email tại đây.
Thao Nguyen 