Nên sẻ chia hay chỉ giữ thông tin cho riêng mình?

Một điều mình phải thú thực với mọi người chính là mình không tự tin vào việc viết blog, rồi lập một cái blog cá nhân như thế này. Mình từng có rất nhiều suy nghĩ tiêu cực về chuyện chia sẻ những điều mình học và trải qua, vì mình nghĩ rằng nếu mình, một người rất “bình thường” không quá nổi trội đặc biệt, mà biết rồi thì chắc chắn ngoài kia ai cũng biết những điều đó. Mình nghi ngờ những điều mình viết có thực sự đáng để người khác đọc hay không, có giá trị hay không. Mình từng rất sợ là chia sẻ xong thì sẽ bị nghĩ là mình tưởng mình “hơn người” nên mới làm vậy. Nhưng cuối cùng thì, cái niềm vui khi mình học được một điều gì đó mới trong cuộc sống và muốn kể nó ra cho những người “cùng tần số” với mình nó lại mạnh mẽ hơn rất nhiều so với cái nỗi sợ bị đánh giá hoặc bị hiểu lầm (mà chưa chắc đã đến từ những người có góc nhìn chính xác và khách quan nhất). Thực tế, việc chia sẻ những trải nghiệm, sự học hỏi hàng ngày của mình không chỉ là cách để ghi lại cuộc hành trình cá nhân mà còn là cách để kết nối với những người khác có cùng suy nghĩ và cảm xúc. Điều mà mình nhớ đến khi bắt đầu suy nghĩ về việc nên chia sẻ hay giữ thông tin cho riêng mình là một câu chuyện xảy ra khoảng 6,7 năm trước, ngày mình còn là học sinh cấp ba và đang bận rộn ôn thi đại học.

Trong mùa hè cuối năm lớp 11 lên lớp 12 mình có được một người chị rất giỏi chia sẻ về cách học tiếng anh của chị. Trong đó mình thích nhất cách chị hướng dẫn dùng thẻ nhớ (flash card) để học từ vựng và một bộ sách từ vựng tiếng anh chị giới thiệu. Hồi đó mình học tiếng anh chưa tốt nên cứ sợ bị người khác biết “bí quyết học tập” (dù vốn đó chẳng phải “bí quyết” của mình nghĩ ra từ đầu). Mình cứ sợ là nếu ai cũng biết những điều này thì mọi người sẽ còn giỏi giang hơn mình nhiều và mình sẽ chẳng bao giờ bắt kịp các bạn. Ngày đó, hành động của mình thường bị thôi thúc bởi nỗi sợ lớn nhất: Không học đủ giỏi để có được số điểm ưng ý để vào được một trường đại học hàng đầu của thành phố Hà Nội. Suốt cả năm lớp 12, mình chỉ tạo thẻ nhớ dựa vào bộ sách từ vựng đó ở nhà vì mình không muốn ai biết đến nó cả. Thế rồi khoảng 2,3 tháng trước kỳ thi đại học, mình không kịp chuẩn bị các thẻ nhớ đó theo đúng như kế hoạch của bản thân (học một số từ vựng nhất định mỗi tuần) nên mình đã mang quyến sách đó đến trường để tạo thẻ nhớ. Ngày hôm ấy chả ai trong lớp biết mình đang ôn luyện tài liệu gì vì ai cũng đang quá bận với những bài ôn tập của chính mình từ cả ở trường lẫn lớp học thêm. Nhưng rồi điều mình lo sợ cũng xảy ra: Có người biết được là mình đang học từ một tài liệu rất hay! Không ai khác chính là đứa bạn cùng bàn … Nó hoàn toàn có thể xem được tiêu đề cuốn sách là gì khi mình không ở đó. Nhưng không, nó đã chọn cách hỏi mình rất thẳng thắn, nhẹ nhàng về việc mình có thể chia sẻ tài liệu đó cho nó tham khảo để học được không. Lúc nó hỏi xong, mình đã cứng đơ mất vài giây vì mình không biết nên trả lời thế nào. Hai đứa ngày đó rất thân nhau, cười đùa suốt ngày, chưa có bao giờ có suy nghĩ “dìm” nhau xuống bao giờ. Nhưng mặt khác, cái nỗi sợ không giấu tài liệu đi thì cả thế giới sẽ biết cái hay để học và sẽ đánh bật mình, “lấy” mất “chỗ” của mình ở những ngôi trường đại học danh giá lại hiện diện rõ hơn bao giờ hết. Cuối cùng thì mình lựa chọn tiếp tục giấu nguồn tài liệu ấy, bảo đứa bạn cùng bàn là mình xin lỗi, mình không thoải mái chia sẻ. Nó cũng thông cảm rồi cả hai chả bao giờ nhắc đến câu chuyện này. Một câu chuyện mà chỉ xảy ra chắc có vỏn vẹn 10 giây với 2 lời đối thoại nhưng lại hằn sâu trong tâm trí mình suốt những năm về sau. Sau đó thì mình không nhớ quá nhiều nữa, chỉ biết là suốt phần còn lại của năm lớp 12 thì hai đứa vẫn tiếp tục cười đùa vui vẻ và hay ăn cơm kimchi nó nấu cho cả nhóm bạn ngồi cùng tổ  ☺️

Lí do tại sao câu chuyện có thể không to tát với người khác này lại quan trọng với mình đến vậy là vì nó dạy cho mình một bài học rất lớn về sự sẻ chia và việc chỉ giữ thông tin cho riêng mình. Ngày ấy mình biết rõ ràng là kể cả mình có đi nói với người khác nguồn tài liệu của mình là gì đi chăng nữa thì không phải ai cũng có thể nhồi nhét đến mấy nghìn từ vựng như vậy trong một khoảng thời gian ngắn đến thế (chỉ 2,3 tháng trước kỳ thi THPT Quốc gia). Và kể cả có như vậy, chuyện các bạn giỏi hơn chưa chắc là ảnh hưởng tiêu cực đến “chỗ” của mình ở trường đại học mình mong muốn. Nhưng khi đó, chỉ nghĩ được đến phần “mọi người giỏi hơn mình” là mình đã tê liệt vì lo sợ rồi. Kỳ thi đại học ngày ấy với sức mạnh có thể quyết định những năm đầu đời tiếp theo của mình sẽ ra sao làm mình đối mặt với chuyện sẻ chia như thể mình cần đi bảo vệ bản thân khỏi sự tổn thương và thua cuộc. Thi thoảng mình lại nghĩ về câu chuyện này vì mình biết mình đã có thể chọn cách chia sẻ. Dù vậy, nếu có cho mình quay lại khoảng thời gian đó, mình không nghĩ mình có thể hành động theo cách khác được. Nỗi sợ và áp lực về một tương lai không vào được một trường đại học tốt đã chiếm lấy hết tâm trí mình. Mình đã hành động thật … hẹp hòi và có phần ích kỷ. Đến cuối cùng thì mình cũng hiểu rằng đó là mình chưa trải qua và hiểu được tư duy cùng thắng và niềm vui đến từ việc biết cho đi, biết sẻ chia.

Hai năm sau, mình có học một lớp tên là giao tiếp kinh doanh (business communication) ở trường đại học. Trong một buổi học thầy có hỏi cả lớp rằng các em có lựa chọn chia sẻ thông tin hay không khi đối tác/đồng nghiệp/… hỏi (ở đây không nói đến những thông tin mang tính riêng tư và tuyệt mật của riêng công ty đâu). Mình lại đứng hình mất vài giây vì thầy hỏi trúng điều mà mình đã suy nghĩ đến bấy lâu nay. Câu trả lời từ phía thầy làm mình nhớ mãi, và mình thực hành nó đến tận bây giờ: Cứ chia sẻ đi, vì nó không phải về việc thông tin được chia sẻ là gì, mà là về cách ta chia sẻ nó. Trong học kỳ đó mình còn được thầy dạy về tư duy cùng thắng trong kinh doanh, và nó cũng giúp mình nhìn ra được là trong cuộc sống thì tư duy này cũng là cách để tất cả cùng đi được xa hơn. Trong suốt thời gian ôn thi đại học trước kia, mình đã sống trong chế độ “sinh tồn” khi mà từng 0,25 điểm thôi cũng đã có thể quyết định hướng đi của một con người sau cánh cửa trường cấp ba. Lúc qua Hungary học mình mới lần đầu được trải nghiệm cảm giác không cần sống trong cảnh giác như vậy nữa, vì ở đây mọi người tạo điều kiện cho nhau để tất cả cùng tốt. (Không phải kể để khen bên này rồi chê ở nhà, mà mình muốn chỉ ra là môi trường học và mục đích học khác trước kia đã phục vụ quá trình mình thay đổi tư duy ra sao. Mình chắc chắn là mình học ở Việt Nam thì cũng sẽ có lúc mình học được những bài học này thôi. Nó không dựa vào địa điểm, mà nó dựa vào việc mình trải nghiệm và hiểu ra những điều này sớm hay muộn). Ở đây mình và những người khác không nhìn trước ngó sau để xem ai hơn ai bao nhiêu điểm nữa, hệ thống giáo dục cũng tạo điều kiện cho mình được phạm lỗi và sửa lỗi. (Cuối mỗi kỳ học sẽ có một khoảng thời gian thi mà nếu bạn không qua môn hoặc chưa ưng ý với điểm thi lần đầu, bạn có thể đăng ký để thi lại thêm vài lần nữa để cải thiện điểm. Bạn sẽ không bị đánh trượt ngay lập tức và phải học lại toàn bộ môn đó trong tương lai). Cứ dần dần như vậy, một môi trường có sự cạnh tranh lành mạnh vừa đủ với một tư duy cùng thắng đã phần nào giúp con người sợ bị thua thiệt vì không đủ giỏi bên trong mình dần được “chữa lành”.

Cuối cùng thì: Bởi vì mình học được và nhận được quá nhiều từ những người khác, mình cũng muốn chia sẻ góc nhìn của chính mình để những điều tốt đẹp cũng được nhân lên và lan toả. Mình luôn thấy rất vui và biết ơn khi mình nghe được những câu chuyện, lời khuyên, bài học hay. Bởi vậy, tinh thần “cho đi như cách để trả lại” (pay it forward) cũng chỉ là mình làm cầu nối cho những thông điệp tích cực được đi xa hơn. Mình cố gắng để được như những người đã dạy cho mình nhiều điều bài học quý giá trong cuộc sống: Trở thành người mình cần khi mình trẻ hơn. Mình viết để một cái Thảo trong quá khứ không phải nghĩ “Nếu mình biết được những điều này sớm hơn thì có phải tốt hơn không?” Mình hiểu rằng, khi chia sẻ, tất cả chúng ra không chỉ đang mở cánh cửa cho người khác hiểu rõ hơn về mình mà còn mở ra cơ hội để cùng đồng cảm và học hỏi từ những trải nghiệm của nhau. Hơn hết, mình viết và chia sẻ là để cho chính mình. Mỗi lần mình viết về trải nghiệm của bản thân là một lần mình “lọc” ra được những “hạt vàng” trong cuộc sống. Mình hiểu rằng có những điều mình cần tự trải qua rồi mới có thể chắt lọc được những bài học cuối cùng để đi viết lại, nhưng chắc chắn là khi nào mình thấy sẵn sàng, mình sẽ viết. Nếu những điều mình viết giúp ích được cho một người nào đó thôi, mình cũng vui rồi. Mà kể cả không đi chăng nữa, mình cũng đang viết cho chính mình để mình nhớ lâu hơn, ngẫm kĩ hơn, trải nghiệm đậm sâu hơn cuộc sống quý giá, đầy màu sắc này. Và thế là quá đủ rồi.

P/S: Cái bộ sách từ vựng tiếng anh mình từng học đấy tên là “4000 essential english words” gồm 6 cuốn sách. Hồi đó mình học quyển 4,5,6 vì được người chị đó khuyên là 3 quyển đầu gồm những từ khá cơ bản, nên tập trung vào 3 quyển sau để giúp nâng điểm bài đọc hiểu khi thi đại học. Mỗi cuốn sách đều có những chương nhỏ với chủ đề riêng, mỗi chương gồm 20 từ (nếu mình nhớ không nhầm) và có những bài tập, đoạn văn ngắn phía cuối để người đọc nhớ được từ vựng khi chúng được đặt vào một bối cảnh cụ thể. Mỗi cuốn cũng có một ứng dụng riêng trên hệ thống iOs và Androi với nhiều dạng trò chơi và câu hỏi ngắn để việc học từ vựng trở nên vui vẻ, nhẹ nhàng hơn. Đây là một bộ sách rất phù hợp cho những ai muốn nâng khả năng từ vựng từ cơ bản đến tầm trung ☺️